به استناد بند (ه) ماده ی ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب ۷۳ برای صدور پروانه ی وکالت اتفاقی در هر مورد باید مبلغ ده هزار ریال تمبر الصاق و ابطال گردد. لذا افرادی که تمایل دارند شخص دیگری فرایند رسیدگی به پرونده ی آنها را پیگیری کند یا می خواهند به طریق بهتری حق موردنظر خود را مطالبه کنند، به وکلای دادگستری متخصص مراجعه می کنند. در قوانین کشور ما تدابیری اندیشیده شده است که برای استفاده قشر آسیب پذیرجامعه ،امکانات لازم برای بهره مندی از راهنمایی و مشاوره حقوقی فراهم شود و همگان قادر به استفاده از وکیل باشند به همین جهت در این مقاله میخواهیم به بیان انواع وکالت در دادگستری بپردازیم.
مورد وکالت باید موردی باشد که بر اساس قانون و یا به طور طبیعی در انحصار فرد نباشد مانند وکالت در مجلس معامله که می بایست خودش انجام دهد و این امکان را ندارد که فرد دیگری را به عنوان وکیل انتخاب کند. دیگر اینکه خود فرد موکل بتواند آن را انجام دهد، به عنوان مثال فردی که ورشکسته شده است از دخالت در اموال ممنوع بوده و نمی تواند در خصوص آن به فرد دیگری وکالت دهد. آیین دادرسی دارای مسائل دشوارو دقیقی است که احاطه برآنها برای اشخاص غیرحقوقدان ،به آسانی وسرعت میسّرنمیشود.به همین دلیل استفاده از وکیل میتواندبسیارراهگشا باشد. پرداخت هزینه های پرنده همچون هزینه های دادرسی، آگهی، کپی، کارشناسی، تیپ، اوراق استفاده شده و تماس تلفنی بر عهده موکل می باشد که می بایست با اعلام وکیل آن را بپردازد. برای پاسخ دادن به این سوال ، در ادامه این مقاله نخست به توضیح اینکه وکیل کیست می پردازیم و در ادامه تفاوت وکیل با مشاور حقوقی و کارشناس حقوقی را بررسی می کنیم . سپس به این سوالات که یک وکیل خوب چه خصوصیاتی دارد و وظایف وکیل کدامند پاسخ می دهیم .
وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند بدواً به‌صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و میتوانند ذیر نظر وکیل سپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی 2 سال و همچنین تأیید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند. وکیل انتخابی یکی از رایج ترین انواع وکیل است؛ به این صورت که فردی وکیل خود را که دارای پروانه وکالت پایه یک از کانون وکلای دادگستری (اسکودا) یا مرکز امور کارشناسان قوه قضائیه میباشد را شخصا انتخاب می کند و با تنظیم قرارداد وکالت، او را برای دفاع از حقوق خود در مراجع قضایی، نماینده قرار می دهد. اگر شخصی تحصیل کرده رشته حقوق باشد ولی شغل او وکالت نباشد، بخواهد به صورت اتفاقی برای حل مشکلاتی که بستگان نزدیک او در مراجع قضایی دارند، خارج از چرخه و آزمون‌های سخت کانون وکلای دادگستری، از این کانون برای همان مورد خاص پروانه وکالت موردی بگیرد، با طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه مربوطه می‌تواند به این امر اقدام کند. شخصی که با این روش وکالت موردی برای دفاع از حقوق بستگانش گرفته‌است را وکیل اتفاقی گویند. به وکیلی که تحصیلات خود را در مقاطع لیسانس و بالاتر در رشته های حقوق، مبانی و فقه گذرانده است و در آزمون کانون وکلای دادگستری در میان رقابت سرسخت و سنگین رقبا موفق به کسب رتبه بالایی شده است وکیل پایه یک دادگستری می گویند.
یعنی این که شخصی را برای تمام امور وکیل کند و این وکالت شامل امور اداری و مالی موکل میشود مثل فروش و یا خرید و یا پرداخت هزینه خانواده که در این قسم اعمال وکیل نیاز به اجازۀ موکل ندارد. وکلای دادگستری،چون به جای اصحاب دعوامیباشند،بایدهمه ی اقدامات واعمالی را که آنها قانونا باید یا میتوانند برای احقاق وحفظ حقوق خودمعمول دارند،درزمان لازم به وکالت ازموکل انجام دهند. ماده 24قانون وکالت،به کسانی که قدرت تادیه ی حق الوکاله ندارند حق داده است که ازکانون وکلا دراین خصوص تقاضای معاضدت نمایند،که دراینصورت کانون مکلف به معرفی وکیل معاضدتی است. به موجب ماده 55قانون وکالت مصوب 1315،تظاهربه وکالت وهمچنین مداخله ی اشخاصی که پروانه وکالت دادگستری ندارند درعمل وکالت دادگستری،به قید مجازات ممنوع شده است .
- کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون وکیل کیست و نکات مهم در انتخاب آن پاسخ دهند .
- وکیل باید چیزی را که به جای موکل خود دریافت می کند به وی بدهد، اگر برای اعمال مسئله ای دو و یا چند وکیل مشخص شده باشد هیچ نمی تواند بدون دیگری و یا دیگران در مسئله ای دخالت کند و در صورتی که وکیل وکالت در توکیل نداشته باشد نمی تواند اعمال مسئله ای را به فرد دیگری بدهد.
- وکیلان میتوانند در دادگاه یا دیگر مراجع صالح حضور یافته به دفاع از موکل خود بپردازند.
- به منظور حمایت قضایی از کارمندان دولتی و کارمندان نیروی مسلح، قانون وکیلی را در اختیار این کارمندان قرار میدهد تا از این آن در مواقعی که با مشکلات یا امور قضایی رو به رو شوند کمک بگیرند.
کسانی که کارشناسی ارشد در یکی از رشته های حقوق، حقوق جزا، حقوق خانواده، حقوق کیفری، مدیریت بازرسی، مدیریت دادگستری و… داشته باشند، میتوانند در آزمون وکالت شرکت کرده و پس از قبولی در این آزمون و فعالیت کارآموزی، فعالیت خود را به عنوان بهترین وکیل پایه یک کرج آغاز کنند. بر اساس ماده 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در دادگاه ها طرفین دعوا میتوانند وکیلی برای خود انتخاب کنند. در صورتی که شخصی قادر به انتخاب وکیل نباشد دادگاه موظف است که برای او امکانات تعیین وکیل را فراهم کند. هر فرد و یا افراد حقوق می توانند که به طور آزادانه از میان وکلای دادگستری، وکیل دادگستری خود را انتخاب نمایند و رابطه بین وکیل و موکل با تنظیم و امضای وکالتنامه و مشخص کردن حق الزحمه وکیل شروع می گردد.
ویژگی های یک وکیل حرفه ای
به موجب ماده 346قانون آیین دادرسی کیفری درکلیه امور جزایی طرفین دعوا میتوانند وکیل یا وکلای مدافع خودرا انتخاب نمایند. براساس ماده 2قانون وکالت اشخاصی که دارای معلومات کافی برای وکالت باشنداما پروانه ی وکالت نداشته باشند،میتوانند درسال سه مرتبه با گرفتن جواز وکالت اتفاقی ازکانون مربوط،برای اقربای سببی یا نسبی خودتا درجه دوم ازطبقه سوم وکالت نمایند. برخی شهروندان تصور می کنند که به صرف اینکه شخصی در رشته حقوق تحصیل کرده است ، وکیل شده است و یا اصلا می گویند که فلان شخص ، وکالت خوانده است . به کار بردن چنین اصطلاحاتی از منظر حرفه ای و به لحاظ حقوقی نادرست است و سبب می شود که افراد در انتخاب وکیل دادگستری دچار اشتباه شوند . زمانی که شخصی به عنوان وکیل شناخته شود ، تعهدات و اختیارات قانونی ویژه ای پیدا می کند و این امر ، وی را از سایر اشخاصی که در علم حقوق تحصیل کرده اند ، همچون مشاوران حقوقی و کارشناسان حقوقی متمایز می کند . به همین دلیل پرداختن به این سوال که به چه کسانی وکیل گفته می شود و نکات مهم در انتخاب وکیل کدامند ، مهم و ضروری است .
تفاوت وکیل پایه یک و وکیل پایه دو :
وکیل تسخیری به نوعی چون وکیل معاضدتی است اما در پرونده های کیفری ورود می کند، به این صورت که در موارد محاکماتی متهم به دلیل عدم بضاعت مالی یا دیر دلایل قادر به گرفتن یک وکیل مناسب برای پرونده خود نیست. در واقع زمانی که هیچ وکیلی به پرونده ورود نکند دادگاه از میان وکلای دادگستری وکیلی را به صورت رایگان برای رسیدگی به پرونده متهم قرار می دهد به وکیلی که به این شکل به پرونده تعلق می گیرد تسخیری می گویند. در ایران و بسیاری از کشورها انتخاب شغل وکالت تنها با داشتن تحصیلات مرتبط میسر نمیشود و علاوه بر آن نیازمند اخذ مجوز با شرکت در آزمون های وکالت و گذراندن دوره های کارآموزی است. وکالت یکی از عقود و قراردادهای نامبرده شده در قانون مدنی است که توسط وکیل و موکل منعقد میشود و به موجب آن وکیل به جای موکل کار مورد وکالت را انجام میدهد. به عنوان مثال احمد به محمد وکالت میدهد تا خانه ای برای او بخرد، در اینجا احمد موکل و محمد وکیل است.
مستروکیل در راستای افزایش دانش حقوقی و قضایی مردم ایران زمین راه اندازی شده است و همچنین دسترسی به وکیل را ساده تر میکند. ممکن است در طول زندگی بعضی از اشخاص در موقعیت‌های ویژه‌ای با مواردی مواجه گردند که برای آن لازم باشد به دادگاه یا دادسرا مراجعه نمایند. 7- وكلای دادگستریپيش از آغاز هر اقدامی و حتی قبل از انعقاد قرارداد وكالت و تنظيم وكالتنامه ، درباره گفت و گو با طرف دعوی و امكان حل و فصل اختلاف يا طرح ادعا خارج از مراجع قضاي اقدامات لازم را انجام می دهند.
اگر دعوایی به اشتباه مطرح شود و یا اگر وکیل کیفری نتواند احقاق حق را انجام دهد، ممکن است ضرر و زیان‌های مالی و جانی و آبرویی برای هریک از طرفین دعوا به وجود آید. ارائه راهنمایی و مشاوره برای انجام اقدامات مورد نیاز به موکل یکی از مهمترین وظایف وکیل پرونده کیفری است البته در بسیاری از موارد، انجام بسیاری از امور را خود وکلا بر عهده میگیرند. یک وظیفه مهم دیگر برای وکیل کیفری، حضور در محیط‌های قضاییِ مربوطه از جمله دادگاه برای اثبات کردن دعوای شاکی و یا دفاع از کسی است که از او شکایت شده است.
تعهدات وکیل براساس قانون مدنی (ماده 666 الی
وكیل مدافع امروزه به كسی اطلاق می شود كه دارای پروانه از كانون وكلای دادگستری است و به تبع توانایی پذیرش وكالت درتمام امور را دارد اما مسلماً تبحر وكیل در بعضی امور به واسطه تجربه و تحصیلات عالیه متفاوت خواهد بود و باید این معیاری باشد برای انتخاب وكیل از سوی موكل. حق‌الوکاله تابع هر مرحله از دادرسی میباشد، یعنی در مرحله بدوی (نخستین) حق‌الوکاله آن جداگانه محاسبه و دریافت میشود و در مراحل دیگر مانند تجدیدنظر، فرجام‌خواهی، اعاده دادرسی اعمال ماده 477 و اجرای حکم، به صورت جداگانه مشخص و دریافت می‌گردد. ۲- وکالت در پرونده‌هایی که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه کیفری یک است. 7- کارآموز مکلف است پس از پایان دوره یا در مهلت‌هایی که کمیسیون تعیین میکند، پایان دوره خود را اعلام و مدارک انجام تکالیف را حداکثر ظرف بیست روز به کمیسون کارآموزی تسلیم نماید.